Phòng ngừa bệnh chấy

Chấy trên da đầu là một loại côn trùng nhỏ sống ký sinh, không có cánh, có màu trắng nhạt khi đói, màu đỏ hoặc đen khi hút no máu. Chấy có độ dài khoảng 2-3mm, di chuyển nhanh giữa các sợi tóc mà nó bám vào.
Chấy da đầu thở qua các lỗ thở có thể đóng lại và trở nên không thấm nước. Chúng chỉ sống bằng máu hút từ vật chủ từ 2-4 lần mỗi ngày, và mỗi bữa ăn của chúng thường kéo dài khoảng 30 phút !
Chấy có thể sống trên da đầu hơn một tháng. Khi tách khỏi vật chủ, chúng khó sống quá 36 giờ.
Chấy đẻ ra trứng, 10 trứng mỗi ngày, 300 trứng mỗi tháng. Trứng chấy trông giống như các hạt có màu hung nhạt khi còn sống và trở nên trắng hơn khi bị lép. Trứng chấy dài khoảng 0,8mm và bám chặt vào chân tóc. Trứng nở thành chấy con sau khoảng 5 ngày, và lũ chấy con trở thành chấy trưởng thành có thể sinh sản trong vòng 10 ngày.
Sau khi nở, vỏ trứng chấy trở nên rỗng và bám trên tóc trong nhiều tháng.

Việc lây lan xẩy ra khi có tiếp xúc trực tiếp giữa một chủ thể ký sinh với một chủ thể khỏe mạnh.
Chỉ cần một trường hợp có chấy là có thể làm lây lan cho cả lớp hoặc cả nhóm học sinh trong một chuyến du lịch học tập.
Việc lây lan gián tiếp (qua khăn quàng… chẳng hạn) ít xẩy ra hơn. Bởi chấy ít khi rời khu vực da đầu vật chủ, tuy nhiên có thể xây ra việc chấy rơi xuống khi vật chủ gãi đầu (xuống giường, xuống ghế trong xe hơi…) hoặc trong khi chơi đùa với nhau.
Chấy da đầu có thể lây nhiễm sang bất kỳ ai, cho dù môi trường hoặc điều kiện vệ sinh cá nhân như thế nào, ngay khi ta có sự tiếp xúc với chủ thể mang chấy.
Chấy có mặt quanh năm với các đợt lây lan cao trào gắn với mỗi dịp quay trở lại cộng đồng.
Bệnh chấy không đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và dễ dàng diệt được nếu như việc trị liệu được áp dụng và các hướng dẫn được tuân thủ đúng đắn.

• Thấy ngứa, và gãi đầu,
• Xuất hiện các lớp vẩy vỏ trên trán, sau tai hoặc sau gáy,
• Xuất hiện trứng chấy (dạng những hạt nhỏ dính chặt vào tóc),
• Mới có tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với một người có chấy (trao đổi mũ, khăn quàng, áo quần cho nhau…).

Các thuốc diệt chấy có thể mua tại các cửa hàng dược phẩm, dưới dạng dầu gội đầu hoặc dầu diệt ký sinh trùng. Các loại thuốc này có tác dụng làm cản trở đường hô hấp và chặn các chức năng bài tiết. Thuốc có gốc Pyréthrine hoặc Malathion hoặc Perméthrine, Lindane hoặc Diméticone. Cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng, đợt chữa trị kéo dài từ 8-10 ngày, nhằm diệt triệt để những trứng chấy có khả năng nở trong khoảng thời gian này.

• Tên các thuốc diệt chấy có bán ở Pháp : Pouxit (Diméticone), Prioderm (Malathion), Itax, Marie Rose, Parapoux (Pyréthrine)
• Tên các thuốc diệt chấy có bán ở Việt Nam (chưa đầy đủ) : Alice, Lice care (Malathion).

Có thể diệt trứng chấy bằng cách dùng một chiếc lược bằng kim loại dày răng nhúng vào nước pha dấm, và/hoặc dùng tay kẹp và trứng và vuốt ra khỏi các sợi tóc (chú ý : chải tóc thông thường không thể loại trừ được trứng chấy). Thực vậy, phần lớn thuốc diệt chấy chỉ diệt được chấy trưởng thành, nhưng không diệt được trứng chấy, trong khi đó trứng có thể nở thành chấy con sau khoảng 8 ngày, giúp cho chu kỳ sống của chúng tiếp tục.
Chúng ta cũng cần xử lý môi trường sống của chúng nữa : gối, thú cưng, ga giường, quần áo (mũ mềm, khăn quàng, mũ lưỡi trai…): cho giặt máy ở nhiệt độ cao (khoảng 60°C). Nước bể bơi, máy sấy tóc cũng không thể diệt được chấy.

Giám sát thường xuyên đầu tóc của con em mình nơi sáng sủa. Tách từng lọn tóc và quan sát kỹ da đầu để có thể phát hiện ra chấy nếu có nghi ngờ. Trứng chấy có thể nhìn thấy được bằng mắt thường. Để biết có chấy và bắt chúng, cần dùng một chiếc lược bí để chải (dày răng). Buộc những lọn tóc dài. Kiểm tra các vị trí cổ, thái dương, sau tai. Không quên theo dõi những thành viên khác trong gia đình.
Gội đầu bằng dầu diệt chấy mỗi tuần một lần, trong 2-3 tuần, trong trường hợp có lây lan ở trường hoặc trong gia đình với nhau.
Có thể bôi chất xua đuổi chấy lên tóc, hàng tuần hoặc hàng ngày trước khi đi học : pha dầu oải hương hoặc dấm trắng vào nước xả tóc sau khi gội (xả với loại nước này xong thì không xả tiếp bằng nước thường nữa), hoặc xịt lên tóc mỗi sáng một loại chất xua đuổi chấy, dạng Paranix.
Nên nhớ là CẦN THIẾT phải xử lý đồng thời tất cả các đối tượng có chấy (chấy hoặc trứng chấy) trong cùng cộng đồng, tức là thực hiện các biện pháp nói trên ngay khi được nhà trường cảnh báo đối với một lớp nào đó.
Mỗi gia đình nạn nhân của chấy sẽ cần phải thực hiện mọi biện pháp có thể vì sức khỏe và sự thoải mái của con em mình cũng như của các trẻ khác bởi vì chấy lây lan dễ dàng giữa các bạn học ngồi cạnh nhau và giữa các bạn chơi với nhau.
Không có một liều thuốc nào là thần diệu cả, việc diệt chấy cần phải làm TỈ MỈ CẨN THẬN và có KIỂM SOÁT NHIỀU LẦN trong vòng 2 tuần liền.